1. Khái quát đặc điểm tự nhiên Buôn Ma Thuột - Đăk lăk
Đăk Lăk là một tỉnh nằm ở Cao nguyên phía tây miền Trung của Việt Nam, có diện tích tự nhiên là 13.125 km2 và dân số gần 1,8 triệu người. Phía bắc giáp với tỉnh Gia Lai, phía nam giáp với 2 tỉnh Lâm Đồng và Đăk Nông, phía đông giáp tỉnh Khánh Hòa và Phú Yên, phía tây có đường biên giới chung với Campuchia.
Đăk lăk là một cao nguyên thấp, độ cao trung bình khoảng 500 mét so với mặt nước biển, là vùng đất tương đối bằng phẳng, đôi chỗ hơi lượn sóng và bị chia cắt bởi những thung lũng, sông suối. Phía đông có những đồng cỏ trải dài, phía tây địa hình thấp dần, dòng sông Sê Rê Pốc chảy qua đây tạo thành những thác lớn, phía nam là miền đồng trũng có hồ Lăk rộng trên 500 ha, hai con sông Krông Ana và Krông nô tạo thành một vùng lưu vực rộng hàng vạn ha đất đai màu mỡ.
Đăk Lăk có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của cả nước. Địa bàn đi lại thuận lợi, có cả đường bộ và đường hàng không. Đường quốc lộ 14 nối Đăk Lăk với các tỉnh phía Nam và phía Bắc, là con đường huyết mạch của tỉnh đi từ Plâyku qua trung tân thành phố Buôn Ma Thuột xuống Bình Phước, thành phố Hồ Chí Minh. Đăk Lăk còn có quốc lộ 26 nối thành phố Buôn Ma Thuột với các huyện Krông Păk, Ea Kar, M’ Đrăk đến tỉnh Khánh Hòa; quốc lộ 27 kéo dài nối trung tâm tỉnh với huyện Lăk ở phía nam và thành phố Đà Lạt (Lâm Đồng). Hệ thống đường giao thông khá nhiều và hoàn chỉnh đi lại rất thuận lợi. Đường hàng không đã có từ lâu và hiện nay được đầu tư, nâng cấp, thường xuyên đón các đoàn khách quốc tế và trong nước.
Đăk Lăk có điều kiện khí hậu mát mẻ, ôn hòa. Có vị trí nằm ở trung tâm vùng đất đỏ Bazan, thích hợp với cây công nghiệp và cây lấy gỗ. Đặc biệt là cây cà phê, cao su, thuận lợi cho việc phát triển vùng chuyên canh cây công nghiệp dài ngày và đây là một thế mạnh của tỉnh.
Đăk Lăk có diện tích rừng và trữ lượng gỗ lớn, có nhiều loại gỗ quý như: cẩm lai, giáng hương, căm xe, trắc, sao, dổi… Rừng có nhiều loại động thực vật phong phú, đa dạng, nhiều chủng loại với số lượng lớn như: Voi, hổ, báo, hươu, nai, trâu, bò rừng, tê giác… Đặc biệt có vườn quốc gia Yook Đôn, rộng hàng trăm ngàn ha, là nơi bảo vệ các loài động vật quý hiếm ở nước ta. Yook Đôn cũng là nơi có nhiều voi sống thành từng đàn. Ở đây còn có nhiều cây dược liệu quý như: Huyết giác, thiên môn, hổ cốt toái…
Đăk Lăk có nhiều cảnh đẹp và di tích văn hóa, lịch sử lâu đời như: Hồ Lăk rộng 500 ha, là hồ thiên nhiên nằm giữa thung lũng đẹp và thơ mộng; thác Đray H'Linh, cách thành phố Buôn Ma Thuột khoảng 15 km; khu du lịch và cầu treo Buôn Đôn mộc mạc nhưng hấp dẫn đối với khách du lịch sinh thái trong nước và quốc tế; rừng mai vàng thiên nhiên rộng hàng chục ha nằm trên tả ngạn sôg Krông Ana; tháp Chàm ở huyên Ea Súp cao 8m rộng 5m, xây dựng từ thế kỉ XIII; nhà đày Buôn Ma Thuột nơi chứng tích về tội ác của đế quốc, thực dân, thể hiện khí phách kiên cường của các chiến sĩ cộng sản; Đình Lạc Giao, nơi ghi lại dấu chân của dân tộc Việt định cư trên vùng đất mới cùng lời nguyện giao ước sống thuận hòa anh em với đồng bào Thượng…
Nhà dài_Ê đê
Đăk Lăk có nền văn hóa lâu đời và độc đáo, văn học dân gian phát triển sớm với nhiều thể loại: Chuyện thần thoại, chuyện cười, cổ tích, ngụ ngôn… Những bản sử thi như trường ca Đam san, Xinh Nhã, Đam Kteh… không những là niềm tự hào của nhân dân Đăk Lăk - Tây Nguyên, mà còn là những viên ngọc quý trong kho tang văn học dân gian của dân tộc Việt Nam. Đặc biệt, cồng chiêng ở Đăk Lăk nói riêng, Tây Nguyên nói chung là di sản quý báu của đồng bào các dân tộc thiểu số đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại (25-11-2005).
Văn hóa_Cồng chiêng
Buôn Ma Thuột cũng là nơi sinh sống, quần tụ của nhiều dân tộc anh em như: Kinh, Êđê, Giarai, M’nông, Thái, Tày, Nùng, Dao… Mỗi dân tộc có nếp sống văn hóa riêng rất đặc sắc, góp phần làm phong phú, đậm đà bản sắc văn hóa vùng Tây Nguyên.
Trải qua nhiều bước thăng trầm, biến động của lịch sử, Buôn Ma Thuột nay tròn 105 năm tuổi. Từ một vùng đất hẻo lánh, xa xôi, ít người biết đến thì nay đã trở nên thân quen, gần gũi, không những được nhân dân cả nước mà bạn bè quốc tế biết và tìm đến. Từ số dân gần 3 vạn người của những năm đầu thế kỉ XX, rồi tăng lên 13 vạn người sau năm 1975. Đến đầu năm 2004, trước yêu cầu đổi mới, phát triển của đất nước, của vùng Tây Nguyên, Quốc hội khóa XI đã ra Nghị quyết số 22 về việc chia tỉnh Đăk Lăk thành 2 tỉnh: Đăk Lăk và Đăk Nông, hiện nay thành phố Buôn Ma Thuột có diện tích tự nhiên là 377,18 km2 (chiếm 2,87% diện tích toàn tỉnh Đăk Lăk), gồm 13 phường, 8 xã. Dân số hiện có gần 330.000 người, với 31 thành phần dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 15% dân số toàn thành phố.
Từ một vùng đất hoang sơ, là nơi "rừng thiêng nước độc", nhưng với đức tính cần cù, lao động sáng tạo, tinh thần đoàn kết tạo ra một vùng đất phì nhiêu màu mỡ và trở thành miền đất lành để hôm nay là nơi hội tụ của mọi miền quê Tổ quốc.Từ thế hệ này qua thế hệ khác, người dân Đăk Lăk đã khai phá, xây dựng tạo nên một cao nguyên Đăk Lăk trù phú và tươi đẹp như ngày hôm nay.
2. Về lịch sử địa danh Buôn Ma Thuột
Buôn Ma Thuột có bề bề dày lịch sử từ lâu đời, nhiều tư liệu từ trước đến nay đã cho thấy vùng đất này tồn tại từ rất sớm. Dưới góc độ nghiên cứu về khảo cổ học Buôn Ma Thuột ít ra đã có 4.000 năm tuổi. Qua tư liệu văn hóa tộc người đã có một Buôn Ma Thuột vài trăm năm tuổi và qua tư liệu sử học, đến nay Buôn Ma Thuột vừa trò 105 năm hình thành và phát triển.
Buôn Ma Thuột dưới thời Pháp thuộc là trung tâm của tỉnh Đăk Lăk, cũng là trung tâm của vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ, đầu mối của nhiều đường giao thông.
Sau khi tiến hành xâm lược và bình định vùng đất Tây Nguyên, thực dân Pháp bắt tay ngay vào việc xây dựng bộ máy thống trị. Sau khi kí thành lập tỉnh Đăk Lăk (22-11-1904), đồng thời chuyển tỉnh lị từ Bản Đôn về Buôn Ma Thuột. Lúc mới thành lập, chỉ có cấp tỉnh, còn ở cấp dưới vẫn là buôn làng của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ.
Địa danh Buôn Ma Thuột là tên của một buôn đồng bào Ê Đê Kpă, vùng đất này vào cuối thế kỉ XIX chỉ có một buôn với khoảng năm chục nhà dài, mỗi nhà có từ 30 đến 40 người do tù trưởng Ama Thuột cai quản nằm bên dòng suối Ea Tam. Đến những năm đầu thế kỉ XX, Buôn Ma Thuột không còn là một buôn đơn lẻ nữa mà đã quy tụ phát triển thêm hàng chục buôn. Tuy nhiên, Buôn Ma Thuột vẫn là một buôn lớn, trung tâm của cả vùng lúc bấy giờ do tù trưởng Ama Thuột, một người có thế lực và uy tín cai quản. Tên gọi Buôn Ma Thuột cũng bắt nguồn từ đó. Buôn Ma Thuột tức là làng của Ama Y Thuột - làng của cha Y Thuột (tiếng Ê Đê: Ama có nghĩa là cha, Y thuột là chỉ người con trai tên Thuột - Buôn Ma Thuột là tên gọi tắt: làng của cha Y Thuột).
Sau chiến thắng lịch sử năm 1975, Buôn Ma Thuột không ngừng phát triển, lớn mạnh về mọi mặt từng bước trở thành một đô thị trung tâm của tỉnh Đăk Lăk và có vai trò quan trọng về nhiều mặt đối với cả nước nói chung và khu vực Tây Nguyên nói riêng.
Buôn Ma Thuột_cất cánh
Ngày 21-01-1995, Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam ra Quyết định số 08-CP thành lập thành phố Buôn Ma Thuột, đây là một dấu ấn quan trọng về sự trưởng thành và phát triển của Buôn Ma Thuột nói riêng và tỉnh Đăk Lăk nói chung. Từ một đô thị loại IV năm 1975, Buôn Ma Thuột Đã phát triển thành đô thị loai III năm 1995, được công nhận đô thị loại II năm 2005. Đầu năm 2010, Buôn Ma Thuột được công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Đăk Lăk. Đó là thành quả của sự phấn đấu không ngừng của Đảng bộ, quân và dân thành phố Buôn Ma Thuột trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đồng thời là sự ghi nhận, phần thưởng xứng đáng của Đảng và Nhà nước về những đóng góp không nhỏ của đồng bào các dân tộc Buôn Ma Thuột nói riêng, Đăk Lăk nói chung trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Giao thông : Xe Ô tô , Máy bay.
(Nguồn tư liệu: Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Đắk Lắk)
